{"id":5562,"date":"2021-02-21T08:40:35","date_gmt":"2021-02-21T08:40:35","guid":{"rendered":"https:\/\/alltrickinfo.in\/?p=5562"},"modified":"2021-03-20T02:12:23","modified_gmt":"2021-03-20T02:12:23","slug":"computer-ka-itihas","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/gyanganga.in\/computer-ka-itihas\/","title":{"rendered":"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas"},"content":{"rendered":"\n
\"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930
\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/h2>\n\n\n\n

\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 Computer \u0935\u093f\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928 70 \u0935\u0930\u094d\u0937\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0905\u0927\u093f\u0915 \u092a\u094d\u0930\u093e\u091a\u0940\u0928 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u0948 \u0907\u0938\u0915\u093e \u0935\u093e\u0938\u094d\u0924\u0935\u093f\u0915 \u092b\u0948\u0932\u093e\u0935 \u092c\u0940\u0938\u0935\u0940\u0902 \u0938\u0926\u0940 \u0915\u0947 \u0905\u0902\u0924\u093f\u092e \u0924\u0940\u0928 \u0926\u0936\u0915\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0939\u0941\u0906 \u0939\u0948 \u091c\u093f\u0938 \u0926\u093f\u0928 \u0938\u0947 \u092e\u0928\u0941\u0937\u094d\u092f \u0928\u0947 \u092c\u0922\u093c\u0924\u0940 \u0939\u0941\u0908 \u0906\u092c\u093e\u0926\u0940 \u0915\u0947 \u0915\u093e\u0930\u0923 \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0914\u0930 \u0906\u0927\u0941\u0928\u093f\u0915\u0924\u093e \u0915\u0947 \u0926\u092c\u093e\u0935 \u092e\u0947\u0902 \u0906\u0915\u0930 \u0909\u0902\u0917\u0932\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u091c\u0932\u094d\u0926\u0940 \u0915\u0941\u0936\u0932 \u0917\u0923\u0928\u093e \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915\u0924\u093e \u092e\u0939\u0938\u0942\u0938 \u0915\u0940 \u0936\u093e\u092f\u0926 \u0909\u0938\u0940 \u0926\u093f\u0928 \u0938\u0947 \u0906\u0927\u0941\u0928\u093f\u0915 \u092f\u0941\u0917 \u0915\u0947 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u0916\u094b\u091c \u0936\u0941\u0930\u0942 \u0939\u094b \u0917\u0908 \u0925\u0940, \u0914\u0930 \u0907\u0938 \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915\u0924\u093e \u0915\u0940 \u092a\u0942\u0930\u094d\u0924\u093f \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u092c\u0928\u093e\u090f \u0917\u090f \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0924\u0925\u093e \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u0916\u094b\u091c \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0939\u0940 \u092a\u0941\u0930\u093e\u0928\u093e \u0914\u0930 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0939\u0940 \u0926\u093f\u0932\u091a\u0938\u094d\u092a \u0939\u0948.<\/p>\n\n\n\n

\u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938\u0915\u093e\u0930\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0905\u0928\u0941\u0938\u093e\u0930 \u0935\u093f\u0936\u094d\u0935 \u0915\u093e \u092a\u0939\u0932\u093e \u0917\u0923\u0915 \u092f\u0902\u0924\u094d\u0930 \u092c\u0947\u092c\u0940\u0932\u094b\u0928 \u0914\u0930 \u0938\u0941\u092b\u093e\u0924\u093f\u0938 \u0928\u0926\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0915\u093f\u0928\u093e\u0930\u0947 \u092c\u0938\u0940 \u092e\u093e\u0928\u0935 \u0938\u092d\u094d\u092f\u0924\u093e \u0915\u0947 \u092a\u093e\u0938 \u0908\u0938\u093e \u092a\u0942\u0930\u094d\u0935 \u0938\u0928\u094d 3200 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u093e\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e \u0925\u093e, \u092f\u0939 \u0938\u0930\u0932 \u092f\u0902\u0924\u094d\u0930 \u092d\u091f\u094d\u091f\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u0915\u093e\u090f \u0917\u090f \u092e\u093f\u091f\u094d\u091f\u0940 \u0915\u0947 \u0917\u094b\u0932 \u091f\u0941\u0915\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u092c\u0940\u091a \u091b\u0947\u0926 \u0915\u0930\u0915\u0947 \u0914\u0930 \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0932\u0915\u0921\u093c\u0940 \u0915\u0940 \u0938\u0932\u093e\u0907\u092f\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0921\u093e\u0932\u0915\u0930 \u092c\u0928\u093e\u092f\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0925\u093e, \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0940 \u0938\u0947 \u091c\u094b\u0921\u093c \u0918\u091f\u093e\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0935\u093f\u0927\u093f \u0915\u093e \u0907\u091c\u093e\u0926 \u0939\u0941\u0906 \u0925\u093e\u0964<\/p>\n\n\n\n

\u091a\u0940\u0928 \u0914\u0930 \u091c\u093e\u092a\u093e\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u092d\u0940 \u0932\u0917\u092d\u0917 2600 \u0908.\u092a\u0942. \u0910\u0938\u0947 \u0939\u0940 \u092f\u0902\u0924\u094d\u0930 \u0915\u093e \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0915\u093f\u090f \u091c\u093e\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0938\u092c\u0942\u0924 \u092e\u093f\u0932\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902 \u0914\u0930 \u091a\u0940\u0928 \u092e\u0947\u0902 \u0907\u0938\u0947 \u0924\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u0922\u093e\u0902\u091a\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u092e\u0923\u093f \u0921\u093e\u0932\u0915\u0930 \u092c\u0928\u093e\u092f\u093e \u091c\u093e\u0924\u093e \u0925\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0947 \u201c\u0905\u092c\u093e\u0915\u0938\u201d (Abacus) \u0915\u0947 \u0928\u093e\u092e \u0938\u0947 \u091c\u093e\u0928\u0924\u0947 \u0925\u0947\u0964 \u0907\u0938\u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u092e\u0947\u0902 \u092d\u093e\u0930\u0924 \u0915\u0947 \u0917\u0923\u093f\u0924\u091c\u094d\u091e\u094b\u0902 \u0915\u093e \u092d\u0940 \u0935\u093f\u0936\u0947\u0937 \u092f\u094b\u0917\u0926\u093e\u0928 \u0930\u0939\u093e \u0939\u0948 \u092f\u0939 \u092f\u094b\u0917\u0926\u093e\u0928 \u0936\u0942\u0928\u094d\u092f (0) \u0924\u0925\u093e \u0926\u0936\u092e\u0932\u0935 \u091a\u093f\u0928\u094d\u0939 \u0915\u0947 \u0906\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u0930\u0942\u092a \u092e\u0947\u0902 \u0925\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 \u0915\u0947 \u0938\u092d\u0940 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u094b \u0936\u0942\u0928\u094d\u092f \u0924\u0925\u093e \u0926\u0936\u092e\u0932\u0935 \u0915\u0947 \u091a\u093f\u0928\u094d\u0939 \u0915\u093e \u0932\u093e\u092d \u092e\u093f\u0932\u093e\u0964<\/p>\n\n\n\n

\u0938\u0928\u094d 1642 \u0938\u0947 1860 \u0924\u0915 \u0915\u0947 \u0935\u0930\u094d\u0937 \u092f\u0942\u0930\u094b\u092a\u0940\u092f \u0926\u0947\u0936\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u094d\u0930\u093e\u0930\u0902\u092d\u093f\u0915 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u0947 \u092e\u093e\u0928\u0947 \u091c\u093e \u0938\u0915\u0924\u0947 \u0939\u0948\u0902, \u0938\u0928\u094d 1642 \u092e\u0947\u0902 \u092b\u094d\u0930\u093e\u0902\u0938\u0940\u0938\u0940 \u0917\u0923\u093f\u0924\u091c\u094d\u091e \u092c\u094d\u0932\u0947\u091c \u092a\u093e\u0938\u094d\u0915\u0932 (Blaise Pascal) \u0928\u0947 \u092a\u0939\u0932\u093e \u092f\u093e\u0902\u0924\u094d\u0930\u093f\u0915 \u0915\u0947\u0932\u0915\u0941\u0932\u0947\u091f\u0930 \u092c\u0928\u093e\u092f\u093e \u0925\u093e \u091c\u093f\u0938\u0938\u0947 \u0915\u093f \u091c\u094b\u0921\u093c\u0928\u093e \u0918\u091f\u093e\u0928\u093e \u0914\u0930 \u0917\u0941\u0923\u093e  \u0924\u0925\u093e \u092d\u093e\u0917 \u0938\u0902\u092d\u0935 \u0939\u094b \u092a\u093e\u092f\u093e\u0964 \u092a\u093e\u0938\u094d\u0915\u0932 \u0915\u093e \u092f\u0939 \u0915\u0947\u0932\u0915\u0941\u0932\u0947\u091f\u0930 \u092a\u0940\u0924\u0932 \u0915\u0947 \u0917\u093f\u092f\u0930 \u0924\u0925\u093e \u091a\u0915\u094d\u0930\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u092c\u0928\u093e \u0925\u093e \u0914\u0930 \u092f\u0939 \u090f\u0915 \u091b\u094b\u091f\u0947 \u0938\u0947 \u0921\u093f\u092c\u094d\u092c\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u092d\u0940 \u0906 \u091c\u093e\u0924\u093e \u0925\u093e, \u0907\u0938 \u0915\u0947\u0932\u0915\u0941\u0932\u0947\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u092a\u0940\u0924\u0932 \u0915\u0947 \u091a\u0915\u094d\u0930 \u0906\u092a\u0938 \u092e\u0947\u0902 \u092b\u0902\u0938 \u091c\u093e\u0924\u0947 \u0925\u0947 \u0907\u0938\u0940\u0932\u093f\u090f \u092f\u0939 \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930\u093f\u0915 \u0915\u094d\u0937\u0947\u0924\u094d\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u0938\u092b\u0932 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u094b \u092a\u093e\u092f\u093e\u0964<\/p>\n\n\n\n

\"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930
\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u0938\u0928 1671 \u092e\u0947\u0902 \u091c\u0930\u094d\u092e\u0928 \u0924\u0924\u094d\u0935\u0935\u0947\u0924\u094d\u0924\u093e \u0917\u0949\u091f\u092b\u094d\u0930\u094b\u0921 \u0935\u093f\u0932\u094d\u0939\u0947\u092e\u094d\u0938 \u0935\u0949\u0928\u0932\u0940\u0935\u0928\u093f\u091f\u094d\u091c \u092e\u0948\u0902 \u092a\u093e\u0938\u094d\u0915\u0932 \u0915\u0947 \u092f\u0902\u0924\u094d\u0930 \u0915\u0947 \u0926\u094b\u0937 \u0915\u094b \u0926\u0942\u0930 \u0915\u0930\u0924\u0947 \u0939\u0941\u090f \u090f\u0915 \u0914\u0930 \u092f\u0902\u0924\u094d\u0930 \u092c\u0928\u093e\u092f\u093e \u091c\u093f\u0938\u0938\u0947 \u091c\u094b\u0921\u093c\u0928\u093e \u0924\u0925\u093e \u0918\u091f\u093e\u0928\u093e \u0938\u0930\u0932 \u0939\u0941\u0906, \u0914\u0930 \u092c\u093e\u0930-\u092c\u093e\u0930 \u091c\u094b\u0921\u093c\u0928\u0947 \u0918\u091f\u093e\u0928\u0947 \u0938\u0947 \u0917\u0941\u0923\u093e \u092d\u093e\u0917 \u0938\u0902\u092d\u0935 \u0925\u093e\u0964 \u0938\u0928\u094d 1801 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u092b\u094d\u0930\u093e\u0902\u0938\u0940\u0938\u0940 \u0930\u0947\u0936\u092e \u092c\u0941\u0928\u0915\u0930 \u0928\u0947 \u091c\u093f\u0938\u0915\u093e \u0928\u093e\u092e \u091c\u094b\u0938\u0947\u092b \u092e\u093e\u0930\u094d\u0915 \u091c\u0948\u0915\u093e\u0930\u094d\u0921 \u0925\u093e \u0907\u0928\u094d\u0939\u094b\u0902\u0928\u0947 \u090f\u0915 \u0910\u0938\u0940 \u0906\u0927\u0941\u0928\u093f\u0915 \u0915\u092a\u0921\u093c\u0947 \u092c\u0941\u0928\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u092e\u0936\u0940\u0928 \u0915\u093e \u0906\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u093f\u092f\u093e \u091c\u093f\u0938 \u092e\u0947\u0902 \u091b\u0947\u0926 \u0915\u093f\u090f \u0917\u090f \u0915\u093e\u0917\u091c\u093c\u094b\u0902 (\u092a\u0902\u091a-\u0915\u093e\u0930\u094d\u0921) \u0915\u093e \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e \u0925\u093e, \u0914\u0930 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0907\u0938\u0940 \u0905\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0938\u0947 \u092f\u093e\u0902\u0924\u094d\u0930\u093f\u0915\u0940 Computer \u0915\u0947 \u0938\u0930\u0932 \u0905\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u091a\u093e\u0930\u094d\u0932\u094d\u0938 \u092c\u0948\u092c\u0947\u091c \u0915\u094b \u092a\u094d\u0930\u0947\u0930\u0923\u093e \u092a\u094d\u0930\u0926\u093e\u0928 \u0915\u0940 \u0925\u0940\u0964<\/p>\n\n\n\n

\"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930
\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u091a\u093e\u0930\u094d\u0932\u094d\u0938 \u092c\u0948\u092c\u0947\u091c (Charles Babbage) \u0915\u094b \u0918\u091f\u0928\u093e\u0913\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0926\u093f\u0932\u091a\u0938\u094d\u092a\u0940 \u0925\u0940 \u0907\u0928\u094d\u0939\u094b\u0902\u0928\u0947 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0938\u092e\u092f \u0915\u0940 \u0938\u0940\u092e\u093e \u0914\u0930 \u0915\u093e\u0930\u0940\u0917\u0930\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u0905\u0938\u0939\u092f\u094b\u0917 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0935\u091c\u0942\u0926 1822 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u093f\u0902\u0917 \u092e\u0936\u0940\u0928 \u201c\u0921\u093f\u092b\u0930\u0947\u0928\u094d\u0938 \u0907\u0902\u091c\u0928\u201d (Difference Engine) \u0915\u093e \u0928\u093f\u0930\u094d\u092e\u093e\u0923 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0925\u093e, \u091c\u093f\u0938\u0915\u0947 \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0938\u0947 \u0932\u0949\u0917\u0930\u093f\u0925\u094d\u092e \u091f\u0947\u092c\u0932 \u0915\u0940 \u0917\u0923\u0928\u093e \u0915\u0940 \u091c\u093e \u0938\u0915\u0924\u0940 \u0925\u0940, \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0915\u0947 \u0938\u092b\u0932 \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 1933 \u092e\u0947\u0902 \u091a\u093e\u0930\u094d\u0932\u094d\u0938 \u092c\u0948\u092c\u0947\u091c \u0928\u0947 \u090f\u0915 \u0914\u0930 \u0928\u0908 \u0909\u0928\u094d\u0928\u0924 \u092e\u0936\u0940\u0928 \u0915\u0947 \u0928\u093f\u0930\u094d\u092e\u093e\u0923 \u0915\u0940 \u092f\u094b\u091c\u0928\u093e \u092c\u0928\u093e\u0908 \u0914\u0930 \u201c\u090f\u0928\u093e\u0932\u093f\u091f\u093f\u0915\u0932 \u090f\u0902\u091c\u093f\u0928\u201d (Analytical Engine) \u0928\u093e\u092e\u0915 \u092c\u0939\u0941\u0909\u0926\u094d\u0926\u0947\u0936\u0940\u092f \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u0928\u093f\u0930\u094d\u092e\u093e\u0923 \u092e\u0947\u0902 \u0932\u0917 \u0917\u090f\u0964 \u091a\u093e\u0930\u094d\u0932\u094d\u0938 \u092c\u0948\u092c\u0947\u091c \u0915\u0947 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u092c\u0928\u093e\u0908 \u0917\u0908 \u090f\u0928\u093e\u0932\u093f\u091f\u093f\u0915\u0932 \u090f\u0902\u091c\u093f\u0928 \u0939\u0940 \u0935\u0939 \u092e\u0936\u0940\u0928 \u0939\u0948 \u091c\u094b \u0906\u0917\u0947 \u091a\u0932\u0915\u0930 Computer \u0915\u0940 \u0938\u0902\u0930\u091a\u0928\u093e \u0915\u093e \u0906\u0927\u093e\u0930 \u092c\u0928\u0940\u0964 <\/p>\n\n\n\n

\"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930
\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u091a\u093e\u0930\u094d\u0932\u094d\u0938 \u092c\u0948\u092c\u0947\u091c \u0928\u0947 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u091c\u092e\u093e\u0928\u0947 \u0938\u0947 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0906\u0917\u0947 \u0915\u093e \u0915\u093e\u092e \u0915\u0930 \u0932\u093f\u092f\u093e \u0925\u093e \u092a\u0930\u0902\u0924\u0941 \u0924\u0924\u094d\u0915\u093e\u0932\u0940\u0928 \u0938\u092e\u093e\u091c \u0938\u0930\u0915\u093e\u0930 \u0938\u0947 \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0915\u094b\u0908 \u092d\u0940 \u0938\u0939\u092f\u094b\u0917 \u092a\u094d\u0930\u093e\u092a\u094d\u0924 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u0941\u0906, \u0909\u0928\u094d\u0939\u094b\u0902\u0928\u0947 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u092a\u094d\u0930\u092f\u0924\u094d\u0928\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0906\u0927\u0941\u0928\u093f\u0915 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u092c\u0941\u0928\u093f\u092f\u093e\u0926 \u0930\u0916\u0940 \u0907\u0938\u0932\u093f\u090f \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u0938\u092e\u094d\u092e\u093e\u0928 \u0938\u0947 \u201c\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u092a\u093f\u0924\u093e\u092e\u0939\u201d (Father of the computers) \u0915\u0939\u093e\u0902 \u091c\u093e\u0924\u093e \u0939\u0948\u0964 <\/p>\n\n\n\n

\"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930
\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u091a\u093e\u0930\u094d\u0932\u094d\u0938 \u092c\u0948\u092c\u0947\u091c \u0915\u0947 \u0915\u093e\u092e \u0915\u0947 \u0906\u0927\u093e\u0930 \u092a\u0930 \u0938\u094d\u091f\u0949\u0915 \u0939\u094b\u092e \u0915\u0947 \u091c\u0949\u0930\u094d\u091c \u0914\u0930 \u090f\u0921\u0935\u0930\u094d\u0921 \u0936\u0941\u0932\u094d\u091f\u091c \u0928\u0947 \u092a\u0939\u0932\u093e \u092f\u093e\u0902\u0924\u0924\u094d\u0930\u0915\u0940\u092f \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092c\u0928\u093e\u092f\u093e \u0925\u093e \u091c\u093f\u0938\u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u092a\u0947\u0930\u093f\u0938 \u092e\u0947\u0902 \u0938\u094d\u0935\u0930\u094d\u0923 \u092a\u0926\u0915 \u092a\u094d\u0930\u093e\u092a\u094d\u0924 \u0939\u0941\u0906 \u0925\u093e\u0964 \u0936\u0941\u0932\u094d\u091f\u091c \u0915\u0947 \u0907\u0938 \u092f\u0902\u0924\u094d\u0930 \u0915\u093e \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 1869 \u092e\u0947\u0902 \u092e\u0928\u0941\u0937\u094d\u092f \u0915\u0947 \u091c\u0940\u0935\u0928 \u0938\u0902\u092d\u093e\u0935\u0928\u093e (Life Expectancy) \u0928\u093f\u0915\u093e\u0932\u0928\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e\u0964 <\/p>\n\n\n\n

\u0938\u0928\u094d 1890 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u092e\u0947\u0930\u093f\u0915\u0940 \u091c\u0928\u0917\u0923\u0928\u093e \u092c\u094d\u092f\u0942\u0930\u094b \u0928\u0947 \u0939\u0930\u092e\u0928 \u0939\u094b\u0932\u0947\u0930\u093f\u0925 \u0926\u094d\u0935\u093e\u0930\u093e \u092c\u0928\u093e\u090f \u0917\u090f \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924 \u092f\u093e\u0902\u0924\u094d\u0930\u093f\u0915\u0940 (Electro Mechanical) \u0938\u0902\u0917\u0923\u0915 \u0915\u094b \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u092e\u0947\u0902 \u0932\u093e\u0928\u0947 \u0915\u093e \u0928\u093f\u0930\u094d\u0923\u092f \u0915\u093f\u092f\u093e \u091c\u093f\u0938\u0938\u0947 10 \u0935\u0930\u094d\u0937\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u0942\u0930\u093e \u0939\u094b\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u093e \u092f\u0939 \u0915\u093e\u092e \u092e\u093e\u0924\u094d\u0930 3 \u0935\u0930\u094d\u0937\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u0939\u0940 \u092a\u0942\u0930\u093e \u0939\u094b \u0917\u092f\u093e\u0964 <\/p>\n\n\n\n

1780 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u092e\u0947\u0930\u093f\u0915\u0940 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915 \u092c\u0947\u0902\u091c\u093e\u092e\u093f\u0928 \u092b\u094d\u0930\u0947\u0902\u0915\u0932\u093f\u0928 \u0928\u0947 \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924 \u0915\u093e \u0905\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u0930 \u0932\u093f\u092f\u093e \u0925\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0915\u0947 \u092a\u0936\u094d\u091a\u093e\u0924 \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924 \u0906\u0927\u093e\u0930\u093f\u0924 \u0909\u092a\u0915\u0930\u0923\u094b\u0902 (\u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u093f\u0915\u0932 \u0938\u0930\u094d\u0915\u093f\u091f) \u092a\u0930 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u0938\u0947 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u0916\u094b\u091c \u0915\u0940 \u091c\u093e\u0928\u0947 \u0932\u0917\u0940\u0964 \u0938\u0928\u094d 1903 \u092e\u0947\u0902 \u0925\u0949\u092e\u0938 \u090f\u0932\u094d\u0935\u093e \u090f\u0921\u093f\u0938\u0928 \u0915\u0947 \u0938\u093e\u0925 \u0915\u093e\u092e \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u092f\u0941\u0917\u094b\u0938\u094d\u0932\u093e\u0935 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0928\u093f\u0915\u094b\u0932\u093e \u091f\u0947\u0938\u0932\u093e \u0928\u0947 \u0924\u0930\u094d\u0915 \u0938\u093f\u0926\u094d\u0927\u093e\u0902\u0924\u094b\u0902 \u092a\u0930 \u0906\u0927\u093e\u0930\u093f\u0924 \u201c\u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924 \u0932\u093e\u0902\u091c\u093f\u0915 \u0938\u0930\u094d\u0915\u093f\u091f\u201d \u092c\u0928\u093e\u090f\u0902 \u091c\u093f\u0938 \u092a\u0930 \u0909\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u092a\u0947\u091f\u0947\u0902\u091f \u092e\u093f\u0932\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u201c\u0917\u0947\u091f\u201d (Gate) \u092f\u093e \u201c\u0938\u094d\u0935\u093f\u091a\u201d (switch) \u0915\u0939\u093e \u0917\u092f\u093e\u0964<\/p>\n\n\n\n

\u0905\u092e\u0947\u0930\u093f\u0915\u093e \u092e\u0947\u0902 1928 \u092e\u0947\u0902 \u0930\u0942\u0938\u0940 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915 \u092c\u094d\u0932\u093e\u0926\u0940\u092e\u0940\u0930 \u0907\u0935\u094b\u0930\u0935\u093f\u0928 \u0928\u0947 \u201c\u0915\u0948\u0925\u094b\u0921 \u0930\u0947 \u091f\u094d\u092f\u0942\u092c\u201d (Cathod Ray Tube) \u0915\u093e \u0906\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0914\u0930 \u091c\u0930\u094d\u092e\u0928 \u0915\u0947 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0915\u094b\u0928\u0930\u093e\u0921 \u091c\u0942\u0938 \u0928\u0947 1936 \u092e\u0947\u0902 \u091c\u0930\u094d\u092e\u0928\u0940 \u092e\u0947\u0902 Z1 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0906\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0907\u0938 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u0939\u0932\u0940 \u092c\u093e\u0930 \u0915\u0940\u092c\u094b\u0930\u094d\u0921 \u0938\u0947 \u0907\u0928\u092a\u0941\u091f \u0915\u093e \u0914\u0930 \u0909\u0924\u094d\u0924\u0930 \u0932\u0947\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0932\u093f\u090f \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924 \u092c\u0932\u094d\u092c\u094b\u0902 \u0915\u093e \u092f\u0942\u091c\u093c \u0915\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e\u0964<\/p>\n\n\n\n

1941 \u092e\u0947\u0902 \u0915\u094b\u0928\u0930\u093e\u0921 \u091c\u0942\u0938 \u0928\u0947 Z3 \u0928\u093e\u092e\u0915 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092c\u0928\u093e\u092f\u093e \u091c\u093f\u0938\u092e\u0947\u0902 \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924 \u0914\u0930 \u092f\u093e\u0902\u0924\u094d\u0930\u093f\u0915 \u0930\u093f\u0932\u0947 \u0932\u0917\u093e\u0908 \u0917\u0908, \u092f\u0939 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 1 \u0917\u0941\u0923\u093e \u0915\u0930\u0928\u0947 \u092e\u0947\u0902 3 \u0938\u0947 4 \u0938\u0947\u0915\u0947\u0902\u0921 \u0915\u093e \u0938\u092e\u092f \u0932\u0917\u093e\u0924\u093e \u0925\u093e \u0914\u0930 \u0938\u094d\u0935\u091a\u093e\u0932\u093f\u0924 \u092a\u0926\u094d\u0927\u0924\u093f \u092a\u0930 \u0915\u093e\u092e \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u093e \u092f\u0939 \u0926\u0941\u0928\u093f\u092f\u093e \u0915\u093e \u092a\u0939\u0932\u093e \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0925\u093e\u0964<\/p>\n\n\n\n

\u092f\u0939 \u090f\u0915 \u0926\u0941\u0930\u094d\u092d\u093e\u0917\u094d\u092f \u0915\u0940 \u092c\u093e\u0924 \u0939\u0948 \u0924\u0915\u0928\u0940\u0915\u0940 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0914\u0930 Computer \u0915\u093e \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u092f\u0941\u0926\u094d\u0927 \u0915\u0940 \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915\u0924\u093e\u0913\u0902 \u0914\u0930 \u092f\u0941\u0926\u094d\u0927 \u092a\u0930\u093f\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0938\u0940\u0927\u0947 \u091c\u0941\u0921\u093c\u0947 \u0939\u0941\u090f \u0939\u0948\u0902, \u0926\u0942\u0938\u0930\u0947 \u0935\u093f\u0936\u094d\u0935 \u092f\u0941\u0926\u094d\u0927 \u0915\u0940 \u0936\u0941\u0930\u0941\u0906\u0924 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 \u091c\u0930\u094d\u092e\u0928\u0940 \u0914\u0930 \u0905\u092e\u0947\u0930\u093f\u0915\u093e \u0926\u094b\u0928\u094b\u0902 \u0928\u0947 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u094b \u092f\u0941\u0926\u094d\u0927 \u0915\u0947 \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u092e\u0947\u0902 \u0906 \u0938\u0915\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u092f\u0902\u0924\u094d\u0930 \u0915\u0940 \u0924\u0930\u0939 \u0926\u0947\u0916\u0928\u093e \u0936\u0941\u0930\u0942 \u0915\u0930 \u0926\u093f\u092f\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0928\u092e\u0947\u0902 \u0915\u0908 \u0938\u0902\u0936\u094b\u0927\u0928 \u0915\u093f\u090f, \u0938\u0928\u094d 1943 \u092e\u0947\u0902 \u201c\u0915\u094b\u0932\u094b\u0938\u0938\u201d (Colosus) \u0928\u093e\u092e \u0915\u093e \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 \u0938\u0902\u0917\u0923\u0915 \u0915\u0947 \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917 \u0938\u0947 \u091c\u0930\u094d\u092e\u0928 \u0917\u0941\u092a\u094d\u0924 \u0938\u0902\u0915\u0947\u0924 \u0938\u092e\u091d\u0928\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u092e\u0926\u0926 \u092e\u093f\u0932\u0940 \u091c\u093f\u0938\u0938\u0947 \u0915\u093f \u092f\u0941\u0926\u094d\u0927 \u092a\u0930\u093f\u0938\u094d\u0925\u093f\u0924\u093f\u092f\u094b\u0902 \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0939\u0940 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u092a\u0930\u093f\u0935\u0930\u094d\u0924\u0928 \u0939\u0941\u0906.<\/p>\n\n\n\n

\u091c\u092c \u0932\u094b\u0917\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u092e\u0939\u0924\u094d\u0935 \u0938\u092e\u091d \u0906\u092f\u093e \u0914\u0930 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0928\u0947 \u092f\u0941\u0926\u094d\u0927 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u092a\u0928\u0940 \u0909\u092a\u092f\u094b\u0917\u093f\u0924\u093e \u0915\u094b \u0938\u093f\u0926\u094d\u0927 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0924\u094b \u0909\u0938\u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u0917\u0941\u0923\u093e\u0924\u094d\u092e\u0915 \u0938\u0941\u0927\u093e\u0930 \u0915\u093e \u0915\u093e\u092e \u092c\u0939\u0941\u0924 \u0924\u0947\u091c\u0940 \u0938\u0947 \u0936\u0941\u0930\u0941 \u0939\u094b \u0917\u092f\u093e. \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0940 \u0938\u092e\u092f \u0915\u0947 \u0906\u0938\u092a\u093e\u0938 \u092a\u094d\u0930\u094b\u092b\u0947\u0938\u0930 \u0939\u093e\u0930\u094d\u0935\u0930\u094d\u0921 \u0906\u0907\u0915\u093f\u0928 \u0928\u0947 \u0905\u092e\u0947\u0930\u093f\u0915\u093e \u092e\u0947\u0902 \u2018\u0939\u093e\u0930\u094d\u0935\u0930\u094d\u0921 \u0906\u0908.\u092c\u0940.\u090f\u092e. \u092e\u093e\u0930\u094d\u0915 2\u2019 (IBM Mark II) \u0928\u093e\u092e \u0915\u093e \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930 \u0915\u0930 \u0932\u093f\u092f\u093e \u0925\u093e \u091c\u094b \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0926\u0936\u0915 \u0915\u093e \u092a\u0939\u0932\u093e \u0935\u093f\u0926\u094d\u092f\u0941\u0924 \u092f\u093e\u0902\u0924\u094d\u0930\u093f\u0915\u0940 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0925\u093e \u0914\u0930 10 \u0906\u0902\u0915\u0921\u093c\u094b\u0902 \u0935\u093e\u0932\u0940 \u0926\u094b \u0938\u0902\u0916\u094d\u092f\u093e\u0913\u0902 \u0915\u093e \u0917\u0941\u0923\u093e 5 \u0938\u0947\u0915\u0902\u0921 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u0942\u0930\u093e \u0915\u0930 \u0932\u0947\u0924\u093e \u0925\u093e\u0964 <\/p>\n\n\n\n

\u0938\u0928\u094d 1945 \u092e\u0947\u0902 \u092f\u0941\u0926\u094d\u0927 \u0938\u092e\u093e\u092a\u094d\u0924 \u0939\u094b\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 \u092d\u0940 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u0940 \u0917\u0924\u093f \u092c\u0928\u0940 \u0930\u0939\u0947 \u0914\u0930 \u0905\u092e\u0947\u0930\u093f\u0915\u0940 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915 \u091c\u0949\u0928 \u0935\u0948\u0928 \u0928\u094d\u092f\u0942\u092e\u0948\u0928 \u0928\u0947 \u0938\u094d\u091f\u094b\u0930\u094d\u0921 \u092a\u094d\u0930\u094b\u0917\u094d\u0930\u093e\u092e \u092e\u0947\u092e\u094b\u0930\u0940 \u092e\u0947\u0902 \u0930\u0916\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u090f\u0921\u0935\u0948\u0915 (ADVAC) \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0922\u093e\u0902\u091a\u093e \u092c\u0928\u093e\u092f\u093e \u0914\u0930 1946 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915\u0930\u094d\u091f, \u091c\u0949\u0928 \u092e\u093e\u0901\u091a\u0932\u0940 \u0924\u0925\u093e 50 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915\u094b\u0902 \u0915\u0940 \u091f\u0940\u092e \u0928\u0947 \u092a\u0947\u0928\u0938\u093f\u0932\u0935\u093f\u0928\u0940\u092f\u093e \u0915\u0947 \u092e\u0942\u0930 \u0938\u094d\u0915\u0942\u0932 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u0939\u0932\u093e \u0921\u093f\u091c\u093f\u091f\u0932 \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u201c\u090f\u0928\u093f\u090f\u0915\u201d (Electronic Numerical Integrator And computer ENIAC) \u092c\u0928\u093e \u0915\u0930 \u0924\u0948\u092f\u093e\u0930 \u0915\u093f\u092f\u093e \u0925\u093e \u091c\u094b\u0915\u093f 15000 \u0935\u0930\u094d\u0917 \u092b\u0941\u091f \u0915\u0940 \u091c\u0917\u0939 \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0928\u093e \u0925\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0938 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u090a\u0902\u091a\u093e\u0908 2 \u092e\u0902\u091c\u093f\u0932\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u092c\u0930\u093e\u092c\u0930 \u0925\u0940 \u0914\u0930 \u0907\u0938 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0915\u0941\u0932 \u0935\u091c\u0928 30 \u091f\u0928 \u0925\u093e\u0964 <\/p>\n\n\n\n

\"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930
\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u201c\u090f\u0928\u093f\u090f\u0915\u201d \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u090f\u0915 \u0938\u0947\u0915\u0902\u0921 \u092e\u0947\u0902 357 \u0917\u0941\u0928\u093e \u0915\u0930 \u0938\u0915\u0924\u093e \u0925\u093e \u0914\u0930 \u0907\u0938\u0915\u094b \u092c\u0928\u093e\u0928\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u0932\u0917\u092d\u0917 5 \u0932\u093e\u0916 \u0921\u0949\u0932\u0930 \u0916\u0930\u094d\u091a \u0939\u0941\u090f \u0925\u0947, \u0907\u0938 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u092a\u0939\u0932\u093e \u0915\u093e\u092e \u0938\u0948\u0928\u093f\u0915 \u092e\u093f\u0938\u093e\u0907\u0932\u094b\u0902 \u0915\u0947 \u092a\u0925 \u0915\u0940 \u0917\u0923\u0928\u093e \u0915\u0930\u0928\u093e \u0925\u093e\u0964 <\/p>\n\n\n\n

\u0938\u0928\u094d 1947 \u092e\u0947\u0902 \u0905\u092e\u0947\u0930\u093f\u0915\u093e \u092e\u0947\u0902 \u092c\u0947\u0932 \u0932\u0947\u092c\u094b\u0930\u0947\u091f\u0940\u0930\u0940\u091c \u092e\u0947\u0902 \u0915\u093e\u0930\u094d\u092f \u0915\u0930 \u0930\u0939\u0947 \u0935\u0948\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928\u093f\u0915 \u0935\u093f\u0932\u093f\u092f\u092e \u0936\u0949\u0915\u0932\u0947, \u091c\u093e\u0928 12 \u092c\u093e\u0930\u094d\u0921\u0940\u0928 \u0914\u0930 \u0935\u093e\u0932\u094d\u091f\u0930 \u092c\u094d\u0930\u093e\u0924\u0947\u0928 \u0928\u0947 \u090f\u0915 \u0915\u094d\u0930\u093e\u0902\u0924\u093f\u0915\u093e\u0930\u0940 \u0906\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u093f\u092f\u093e \u091c\u093f\u0938\u0928\u0947 \u0935\u0949\u0932\u094d\u0935 \u0915\u0940 \u091b\u0941\u091f\u094d\u091f\u0940 \u0915\u0930 \u0926\u0940 \u0914\u0930 \u0907\u0938 \u0915\u094d\u0930\u093e\u0902\u0924\u093f\u0915\u093e\u0930\u0940 \u0905\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u094b \u201c\u091f\u094d\u0930\u093e\u0902\u091c\u093f\u0938\u094d\u091f\u0930\u201d (Transistor) \u0928\u093e\u092e \u0926\u093f\u092f\u093e \u0917\u092f\u093e\u0964 \u0907\u0938\u0940 \u0935\u0930\u094d\u0937 \u0917\u094d\u0930\u0947\u0938 \u0939\u0949\u092a\u0930 \u0928\u0947 \u0905\u092a\u0928\u0947 \u0926\u0938\u094d\u0924\u093e\u0935\u0947\u091c\u094b\u0902 \u092e\u0948\u0902 \u092a\u0939\u0932\u0947 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092c\u0917 \u0936\u092c\u094d\u0926 \u0915\u093e \u0907\u0938\u094d\u0924\u0947\u092e\u093e\u0932 \u0915\u093f\u092f\u093e\u0915\u094d\u092f\u094b\u0902\u0915\u093f \u092e\u093e\u0930\u094d\u0915 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u0921\u093f\u092c\u094d\u092c\u0947 \u092e\u0947\u0902 \u090f\u0915 \u0924\u093f\u0924\u0932\u0940 (\u0915\u0940\u0921\u093c\u093e) \u091a\u0932\u0947 \u091c\u093e\u0928\u0947 \u0915\u0947 \u0915\u093e\u0930\u0923 \u0938\u0930\u094d\u0915\u093f\u091f \u092e\u0947\u0902 \u0915\u0941\u091b \u0906\u0902\u0924\u0930\u093f\u0915 \u0916\u0930\u093e\u092c\u0940 \u0906 \u0917\u0908 \u0925\u0940 \u0917\u094d\u0930\u0947\u0938 \u0928\u0947 \u0907\u0938\u0947 \u0905\u092a\u0928\u0940 \u0926\u0948\u0928\u0902\u0926\u093f\u0928\u0940  \u0930\u093f\u092a\u094b\u0930\u094d\u091f \u092e\u0947\u0902 \u091a\u093f\u092a\u0915\u093e \u0926\u093f\u092f\u093e, \u0914\u0930 \u0909\u0938\u0940 \u0926\u093f\u0928 \u0938\u0947 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0940 \u0936\u092c\u094d\u0926\u093e\u0935\u0932\u0940 \u092e\u0947\u0902 Bebugging \u0928\u093e\u092e \u0915\u093e \u0936\u092c\u094d\u0926 \u091c\u0941\u0921\u093c \u0917\u092f\u093e \u0907\u0938\u0915\u093e \u092e\u0924\u0932\u092c \u0939\u0948 \u0915\u093f\u0938\u0940 \u092d\u0940 \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092e\u0947\u0902 \u092a\u093e\u090f \u091c\u093e\u0928\u0947 \u0935\u093e\u0932\u0947 \u0926\u094b\u0938\u094d\u0924\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0928\u093f\u0915\u093e\u0932\u0928\u093e\u0964 <\/p>\n\n\n\n

\u091f\u094d\u0930\u093e\u0902\u091c\u093f\u0938\u094d\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u0905\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0915\u0947 \u092c\u093e\u0926 \u0924\u094b \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0915\u0940 \u0917\u0924\u093f \u092e\u0947\u0902 \u0924\u0947\u091c\u0940 \u0938\u0947 \u0935\u0943\u0926\u094d\u0927\u093f \u0939\u0941\u0908 50 \u0915\u0947 \u0926\u0936\u0915 \u0938\u0947 \u0906\u091c \u0924\u0915 \u0915\u0947 \u0935\u093f\u0915\u093e\u0938 \u0938\u092d\u0940 \u0906\u092f\u093e\u092e\u094b\u0902 \u0915\u094b \u0907\u0938 \u0905\u0927\u094d\u092f\u093e\u092f \u092e\u0947\u0902 \u0938\u0902\u0936\u094b\u0927\u093f\u0924 \u0915\u0930\u0928\u093e \u0938\u0902\u092d\u0935 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u0948, 1970 \u0915\u0947 \u092a\u0936\u094d\u091a\u093e\u0924 \u0924\u094b \u0932\u0917\u092d\u0917 \u0939\u0930 \u092e\u0939\u093e Computer \u0938\u0947 \u0938\u0902\u092c\u0902\u0927\u093f\u0924 \u0915\u094b\u0908 \u0928\u093e \u0915\u094b\u0908 \u0928\u092f\u093e \u0905\u0935\u093f\u0937\u094d\u0915\u093e\u0930 \u0938\u093e\u092e\u0928\u0947 \u0906\u092f\u093e \u0914\u0930 1998 \u0906\u0924\u0947-\u0906\u0924\u0947 \u092a\u094d\u0930\u0924\u094d\u092f\u0947\u0915 \u0926\u093f\u0928 \u0915\u0941\u091b \u0928\u093e \u0915\u0941\u091b \u0928\u092f\u093e \u092a\u0930\u093f\u0935\u0930\u094d\u0924\u0928 \u0938\u093e\u092e\u0928\u0947 \u0906\u092f\u093e\u0964<\/p>\n\n\n\n

\"\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930
\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas<\/figcaption><\/figure><\/div>\n\n\n\n

\u0907\u0928\u094d\u0939\u0947\u0902 \u092d\u0940 \u092a\u0922\u093c\u0947\u0902 :-<\/strong><\/p>\n\n\n\n

\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0939\u0948 ? \u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u092a\u0930\u093f\u091a\u092f<\/a><\/p>\n\n\n\n

\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092e\u0947\u0902 ZIP File \u0915\u094b UNZIP \u0915\u0948\u0938\u0947 \u0915\u0930\u0947\u0902<\/a><\/p>\n\n\n\n

\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u092e\u0947\u0902 Morpho Finger Print Device Set \u0915\u0948\u0938\u0947 \u0915\u0930\u0947\u0902<\/a><\/p>\n\n\n\n

\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u091a\u093e\u0932\u0942 \u0915\u0930\u0928\u0947 \u092a\u0930 \u0921\u093f\u0938\u094d\u092a\u094d\u0932\u0947 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0906\u0928\u0947 \u092a\u0930 \u0915\u094d\u092f\u093e \u0915\u0930\u0947\u0902<\/a><\/p>\n\n\n\n

Computer Font Size Change Kaise Kare<\/a><\/p>\n\n\n\n

Tags :- <\/strong>\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas, computer ke itihas ke bare me batao.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

\u0915\u0902\u092a\u094d\u092f\u0942\u091f\u0930 \u0915\u093e \u0907\u0924\u093f\u0939\u093e\u0938 \/ Computer Ka Itihas \u0907\u0932\u0947\u0915\u094d\u091f\u094d\u0930\u0949\u0928\u093f\u0915 Computer \u0935\u093f\u091c\u094d\u091e\u093e\u0928 70 \u0935\u0930\u094d\u0937\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0905\u0927\u093f\u0915 \u092a\u094d\u0930\u093e\u091a\u0940\u0928 \u0928\u0939\u0940\u0902 \u0939\u0948 \u0907\u0938\u0915\u093e \u0935\u093e\u0938\u094d\u0924\u0935\u093f\u0915 \u092b\u0948\u0932\u093e\u0935 \u092c\u0940\u0938\u0935\u0940\u0902 \u0938\u0926\u0940 \u0915\u0947 \u0905\u0902\u0924\u093f\u092e \u0924\u0940\u0928 \u0926\u0936\u0915\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u0939\u0941\u0906 \u0939\u0948 \u091c\u093f\u0938 \u0926\u093f\u0928 \u0938\u0947 \u092e\u0928\u0941\u0937\u094d\u092f \u0928\u0947 \u092c\u0922\u093c\u0924\u0940 \u0939\u0941\u0908 \u0906\u092c\u093e\u0926\u0940 \u0915\u0947 \u0915\u093e\u0930\u0923 \u0935\u094d\u092f\u093e\u092a\u093e\u0930 \u0914\u0930 \u0906\u0927\u0941\u0928\u093f\u0915\u0924\u093e \u0915\u0947 \u0926\u092c\u093e\u0935 \u092e\u0947\u0902 \u0906\u0915\u0930 \u0909\u0902\u0917\u0932\u093f\u092f\u094b\u0902 \u0938\u0947 \u091c\u094d\u092f\u093e\u0926\u093e \u091c\u0932\u094d\u0926\u0940 \u0915\u0941\u0936\u0932 \u0917\u0923\u0928\u093e \u0915\u0930\u0928\u0947 \u0915\u0940 \u0906\u0935\u0936\u094d\u092f\u0915\u0924\u093e […]<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":5571,"comment_status":"open","ping_status":"closed","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"tdm_status":"","tdm_grid_status":"","footnotes":""},"categories":[91],"tags":[],"class_list":{"0":"post-5562","1":"post","2":"type-post","3":"status-publish","4":"format-standard","5":"has-post-thumbnail","7":"category-computer"},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5562","targetHints":{"allow":["GET"]}}],"collection":[{"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=5562"}],"version-history":[{"count":0,"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/5562\/revisions"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/media\/5571"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=5562"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=5562"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/gyanganga.in\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=5562"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}